Các nhà nghiên cứu vùa khám phá ra một Kim Tự Tháp lớn nhất thế giới tại Mexico. Kim Tự tháp nầy lâu nay bị đất phủ lên và cây cối mọc um tùm bao quanh nên người ta cứ tưởng là một ngọn đồi. Nay các nhà khảo cổ đã tìm ra và sau khi đào bỏ lớp đất bao phủ, người ta đã thấy nó lớn hơn so với Kim Tự tháp Mặt Trời của Teotihuacan (the Great Pyramid of the Sun in Teotihuacan).
Các nhà nghiên cứu ở Mexico thuộc Viện Nhân chủng học và Lịch sử (the National Institute of Anthropology and History - INAH) đã phát hiện ra một Kim Tự tháp nầy vào năm 2010 nhưng đến nay mới bắt đầu khai quật và đo đạc. Chiều cao được đo là 75 mét nằm trên vùng Acropolis của xứ Tonina, Chiapas và ước tính có lối 1,700 năm tuổi.
Ông Emiliano Gallaga, giám đốc khu vực khảo cổ học, giải thích rằng công việc đã được thực hiện trong hai năm qua, và bằng phương pháp định hướng 3 chiều, các nhà nghiên cứu đã tìm thấy rằng khu vực phía đông bắc có một công trình kiến trúc thời đại Mesoamerica và có thể so sánh như khu thành phố cỗ Mayan giống như Tikal và El Mirador tại Guatemala.
Các nhà khảo cổ thấy rằng khu Kim Tự tháp mới khai phá được là do thời đại xưa xây dựng trước khi ng7ời Tây Ban Nha vào Mexico. Toàn khu Kim Tự tháplà một tổ hợp kiến trúc hỗn hợp gồn cung điện, đền đài, nhà ở và các đơn vị hành chánh.Kim Tự tháp nầy là một kiến trúc thật độc đáo thích hợp cho cơ cấu kinh tế và tôn giáo, chính trị, xã hội trước lúc Tây Ban Nha đến mà không thấy trùng hợp với bất cứ Kim Tự tháp ở bất cư nơi nào trê thế giới của người Maya. Các nhà nghiên cứu của Viện INAH cho biết như thế.
"Đó là một bất ngờ lớn cho thấy rằng các Kim Tự tháp được thực hiện gần như hoàn toàn bởi các kiến trúc sư trước Tây Ban Nha và là hoàn toàn nhân tạo cho toàn cả cấu trúc khu vực chứ không phải tự nhiên vì lâu nay người ta thấy nguyên khu vực nầy là cả một ngọn đồi nên tưởng đó là núi đồi tự nhiên nhưng nay thì đã cho thấy chứng minh ngược lại là do các cư dân cổ xưa xây dựng.
Các nhà khảo cổ nói thêm rằng Kim Tự tháp nầy có thể còn cao lớn hơn sau khi được khai phá và đo đạc hoàn chỉnh vì còn nhiều con đường nằm trên độ cao chung quanh vẫn chưa được đào bới.
Ông Gallaga nói thêm rằng, sau khi đầy đủ các thông tin và dữ liệu cần thiết đã phối kiểm và chuẩn bị; chúng tôi có thể xác nhận chắc chắn rằng Kim Tự tháp mới khám phá tại Mexico là lớn nhất thế giới; lớn hơn Kim Tự tháp Mặt Trời (the Sun) ở Teotihuacan chỉ đo được 65 mét.
Các nhà nghiên cứu của Trung tâm NAH đã xác định rằng nằm trước Kim Tự tháp là cả một trung tâm khu vực có cả một sân lớn như của thành phố được kiến trúc nằm chính giữa với diện tích lối từ 10 đến 12 mẫu tây. Nay có thể ước lượng khu vực nầy có thể rộng gấp đôi mà chủ yếu là tương ứng với mặt tiền phía nam của Acropolis, một trong những khu vực quan trọng nhất của người Maya được biết đến hiện nay.
